Ekologiczna moda to pojęcie bardzo pojemne. Co się za nim kryje? Jak rozumieć deklaracje znanych marek odnośnie zrównoważonego rozwoju? Czy technologia XXI wieku ma realny wpływ na przemysł modowy? Czas dowiedzieć się więcej.
Rozwój bakterii melodramatu
Sformułowanie ekologiczna moda brzmi dosyć enigmatycznie. Może oznaczać wykorzystywanie organicznej bawełny, fair trade, recykling, lokalną produkcję, czy też umiłowanie estetyki vintage. Często czujemy się zdezorientowani widząc na metce sieciówki napis ekologiczna bawełna. Jednocześnie wiele słyszy się o produkowaniu ubrań z wyłowionego z oceanu plastiku czy butach z podeszwą z kukurydzy. Na początek, aby rozwiać ten chaos pojęciowy, trochę teorii.
Eko słownik dla początkujących
Eko moda przybiera różne formy. Koncentruje się na korzystaniu z ekologicznych tkanin, materiałów pochodzenia wtórnego, z odzysku, wielokrotnego użytku oraz ograniczaniu stosowania szkodliwych chemikaliów. Moda eko będzie więc oparta na ekologicznych, najczęściej lokalnych uprawach, rezygnacji ze szkodliwych barwników, rozważnym zarządzaniu zasobami, dążeniem do zminimalizowania skażenia wody, ograniczeniem odpadów.
Materiały ekologiczne to materiały pochodzenia naturalnego, jak bambus, len, konopie lub bawełna organiczna, przy uprawie których nie stosuje się środków chemicznych. Natomiast materiały pochodzenia wtórnego to materiały otrzymywane w wyniku recyklingu, jak na przykład poliester zrobiony z przetworzonych butelek plastikowych czy wełna.
Moda etyczna skupia się na zagadnieniach społecznych. Na zapewnieniu godnych warunków pracownikom oraz zarobkach adekwatnych do wykonywanej pracy.
Sprawiedliwy Handel czyli Fair Trade
Sprawiedliwy handel oznacza, że rolnicy otrzymują wynagrodzenie nie niższe niż minimalna cena światowa oraz dodatkowe profity, umożliwiające im inwestycje wspierające miejscowe środowisko. Organizacja koncentruje się na ochronie zdrowia i bezpieczeństwa rolników, zaleca rozważne gospodarowanie wodą oraz wyraźnie sprzeciwia się stosowaniu niebezpiecznych chemikaliów czy modyfikowanych genetycznie nasion bawełny. Certyfikat Fair Trade przyznaje Światowa Organizacja Sprawiedliwego Handlu (WFTO). Jest gwarantem godziwych warunków pracy, dobrych zarobków i transparentność w dziedzinie wspierania mniej uprzywilejowanych producentów.
Od nitki do kłębka
Pytanie z czego i w jaki sposób ubranie będzie produkowane to początek procesu. Tkaniny najczęściej są poddawane obróbce - barwione, ozdabiane, krojone i wreszcie szyte. Na każdym etapie zużywane są spore ilości energii, wody i (często) toksycznych substancji chemicznych.
Jeśli marka produkuje swoje ciuchy w krajach rozwijających się, to nasz t-shirt czeka długa podróż (nawet przez kilka kontynentów, jeśli poszczególne etapy produkcji mają miejsce w różnych częściach świata), której konsekwencji (zanieczyszczenie środowiska przez m.in. spaliny i dwutlenek węgla) staramy się uniknąć. Poza tym organiczna bawełna organicznej bawełnie nierówna. Często używana jest w śladowych ilościach, choć o tym producenci piszą mniejszym drukiem. Ale o tym niżej.
Bez owijania w bawełnę
Koszty wyprodukowania jednej bawełnianej koszulki szokują. Oczywiście chodzi o koszty jakie ponosi środowisko. Na uszycie jednego t-shirtu zużywa się ponad 2,5 tysiąca litrów wody, zaś pola bawełny pochłaniają około 2,7% rocznego zużycia wody na świecie. Dorzućmy do tego substancje chemiczne - ok. 100 gramów na t-shirt, oraz pestycydy - bawełna pochłania nawet 25% ich światowej produkcji. To wszystko nie pozostaje bez konsekwencji dla środowiska, ale także dla naszego zdrowia. Produkcja materiałów takich jak bawełna, wełna i tworzywa sztuczne niesie ze sobą ogromne zanieczyszczenie środowiska. Wbrew obiegowej opinii, że bawełna jest naturalna i ekologiczna, to jej produkcja obciążona jest uwalnianiem znacznej ilości toksyn do środowiska (sztuczne nawozy, pestycydy, znaczne zużycie wody). W przypadku produkcji wełny sytuacja nie wygląda lepiej (uwalnianie metanu odpowiedzialnego za ocieplenie klimatu).
Zrównoważona moda
Zrównoważony rozwój jest bardzo ważnym elementem w kreowaniu wizerunku marki. Obecnie każdy projektant czy sieciówka chce być z tym hasłem kojarzony. Gwarantuje to nie tylko korzystny PR, ale również proponowanie wyższych ceny w zamian za modową odpowiedzialność. Zaczynamy dostrzegać niebezpieczeństwa jakie niesie za sobą fast fashion. Projektanci (m.in. Stella McCartney, Armani, Vivienne Westwood) chcąc sprostać wymaganiom klientów, oferują ekologiczną i ciekawą modę. Niektórzy zmieniają lokalizację swoich fabryk, tak by ograniczyć emisję spalin, inni tworzą swoje kolekcje w taki sposób, aby zredukować do minimum odpady z tkanin.
Misterna robota
Kreatorzy coraz częściej wykorzystują w swoich kolekcjach nowe technologie. Ubrania z bakterii, technologia, która umożliwia tworzenie ciuchów z przeróżnych materiałów również tych z recyklingu, zagadnienie inteligentnych tkanin i ubrania z drukarki 3D. Na podstawie projektu wykonanego w programie komputerowym można wydrukować praktycznie wszystko. Możemy też korzystać z coraz większej gamy materiałów, na które umożliwiają nam drukowanie naszych projektów. Drukarki przemysłowe są kompatybilne z takimi tworzywami jak papier, żywica, guma, metal ale również czekolada czy beton. Brzmi surrealistycznie. A to dopiero początek.
Trzeci wymiar mody
Jedną z pierwszych osób, które zainteresowały się użyciem drukarek 3D w procesie kreowania była holenderka - Iris van Herpen. Nic w tym dziwnego, zważywszy na fakt, że swój pogląd na modę kształtowała pod okiem genialnego innowatora Alexandra McQueena. Kolekcja Magnetic Motion zachwycała m.in. sukienkami imitującymi kryształ, wodę czy pianę. Inspiracją do stworzenia sukienki Crystallization był plusk wody czyli efekt drobinek wirujących wokół kreacji. W ubraniach tworzonych z użyciem druku 3D dużą uwagę przywiązuje się do stosowania materiałów, które są przyjemne w kontakcie ze skórą. Możliwe jest drukowanie tylko wybranych elementów kreacji lub poszczególnych detali dekoracyjnych. Popularność zyskuje drukowanie akcesoriów i biżuterii - bransoletek, kolczyków czy pasków, a także torebek czy butów.
W 2016 roku firma specjalizująca się w obuwiu sportowym New Balance wypuściła na rynek kolekcję obuwia do biegania, w której za pomocą drukarki wykonano podeszwę. Nowoczesna technologia sprzyja indywidualizacji obuwia. Możemy precyzyjnie dopasować je do każdej stopy zapewniając maksymalny komfort i, co najważniejsze, uniknięcie kontuzji.
Kosmiczna materia
Co powstanie z połączenia właściwości tzw. materiałów inteligentnych oraz druku 3D? Druk 4D. Czwarty wymiar jest najbardziej efemeryczny i deficytowy, to czas rzeczywisty. Ubranie wydrukowane w technologii 4D jest zmienne. Kształtują je warunki zewnętrzne takie jak pogoda, zmiana temperatury, kontakt z wodą, powietrzem, ciśnienie lub ruch ciała. Wyobraźnia kreatorów zapuszcza się jeszcze dalej. Pracują nad materiałami, z których tworzone będą ubrania potrafiące m.in. dostosować się do warunków atmosferycznych dopasowując swoją długość i kolor do otoczenia i pory dnia. Kwiaty na sukienkach, wiernie odwzorowując przyrodę, będą się otwierać i zamykać w zależności od pory dnia, temperatury czy wilgotności powietrza. Brzmi to niemal magicznie, a to jeszcze nie wszystkie możliwości, jakie oferują branży odzieżowej nowe technologie. Ciuchy mające wpływ na nasze hormony, tkaniny zmieniające kolor, wykorzystujące energię środowiska, wibracje, dźwięk, ubrania podtrzymujące temperaturę naszego ciała i prawidłowe pH, zmniejszające opór powietrza i kontrolujące wibrację mięśni.
Innowatorzy w świecie mody
Bio-Couture to tkanina z drożdży i herbaty z dodatkiem cukru, która pod wpływem działania bakterii pęcznieje w specjalnie zaprojektowanych do tego pojemnikach, by przekształcić się w celulozę. Autorka projektu, Suzanne Lee, hoduje materiał z cukru, alg, zielonej herbaty, grzybów i bakterii. Z tego zestawu kilkanaście dni później powstaje organiczna tkanina przypominająca skórę, w pełni biodegradowalna. Czytając skład, trudno powstrzymać się od kulinarnych skojarzeń. Tym bardziej, że ubrania nadają się do kompostowania. Brytyjka tworzy z tej niecodziennej mieszanki mokrego i elastycznego materiału poszczególne części garderoby. Przed artystką kolejne wyzwanie - znaleźć sposób, by ubrania były odporne na działanie wody.
Produkcja ubrań z organizmów, takich jak grzyby, wyklucza stosowanie maszyn czy toksycznych składników. Tym samym rewolucjonizuje skomplikowaną relację przemysłu odzieżowego ze środowiskiem naturalnym.
Spleśniała sukienka
Na taki niecodzienny pomysł wpadła Donna Franklin. Suknia Fibre Reactive powstała z pleśni wyhodowanej na ziemniaku. Następnie przez kilka miesięcy dojrzewała na jedwabiu. Inny projekt Australijki to Micro’be’, materiał uzyskany w wyniku fermentacji wina i różnych rodzajów piwa. Czyżby pleśń miała szansę stać się materiałem przyszłości? Nie można tego wykluczyć. Aktualnie jest to projekt eksperymentalny i niszowy. Możemy go potraktować jako zapowiedź tego, na jakie rozwiązania stać modę, gdy wspierają ją nowe technologie.
Ekologiczne sieciówki
Moda na ekologię ogarnęła również tzw. sieciówki. Popularne sklepy wypuszczają specjalne kolekcje w których wykorzystują m.in. bawełnę organiczną, uprawianą bez chemicznych dodatków, poliester uzyskiwany z butelek czy odpadów produkcyjnych oraz poliamid uzyskiwany z sieci rybackich i dywanów. Co ciekawe, kolekcje te odbiegają od stereotypowego obrazu mody eko kojarzonej często z szarzyzną, nudą i bezkształtnymi workami. To moda w stylu glamour przez duże M.
Ekologicznie i z wyobraźnią
Moda jest przemysłem w którym wyobraźnia twórców jest jedynym ograniczeniem. Kreatorzy nie raz przekraczali już granice dobrego smaku, wygody czy płci. Aby stworzyć coś interesującego i oryginalnego trzeba wymknąć się schematom i pójść o krok dalej. Funkcjonalność niejako wiąże się z ideą inteligentnej odzieży. Ale jak wiadomo piękno nie zawsze idzie w parze z użytecznością. Ale ekologiczne ubrania coraz częściej idą w parze z doskonałą formą.
Powoli jesteśmy świadkami zmiany w podejściu do mody i sposobie jej realizacji - od ręcznego krawiectwa, przez użycie maszyn aż po rozkwit nowych technologii.
Czuła moda
Jedną z pierwszych gałęzi w których moda spotkała się z ekologią jest odzież sportowa. To tutaj technologia odgrywa istotną rolę. Wygoda i funkcjonalność przede wszystkim. Odzież wyposażona w czujniki sensoryczne, które monitorują pracę serca czy np. nacisk stóp. Informacje o tempie czy ilości spalonych kalorii – wszystko to na wyciągniecie… ciała.
Brytyjska projektantka - Amy Winters, stworzyła kolekcję w oparciu o nowe technologie. Rainbow Winters, stworzona z czułych materiałów, które reagują na dźwięk, światło słoneczne, zginanie, skręcanie lub rozciąganie tkaniny (imituje to poruszanie się ciała) i wodę. Sukienka, która staje się przezroczysta w wybranych miejscach, pod wpływem emocji (akcja serca, pocenie się, zmiana temperatury ciała).
Projektantka Ying Gao zaprezentowała sukienkę, która pod wpływem fleszy aparatów także reaguje błyskiem odbijając światło i tym samym nie daje możliwości sfotografowania. Inna staje się zamazana. Jej sukienki świecą w ciemnościach, zaczynają się poruszać, kiedy się na nie patrzy (śledzenie ruchu gałek ocznych) – prowadzą grę z tymi, którzy na nie patrzą, z tymi którzy chcą je uchwycić. Wchodzą w dialog z otoczeniem, czerpiąc z technologii sensorycznych i kultury multimedialnej.
Certfikaty
Jeśli chcemy mieć pewność, że kupowana przez nas odzież jest ekologiczna musimy sprawdzić czy może poszczycić się wiarygodnymi certyfikatami. Wybierajmy te organizacje, które działają w oparciu o przejrzyste kryteria. Transparentność przede wszystkim. Najważniejszy certyfikat to GOTS – Global Organic Textile Standard. Jest to certyfikat najbardziej rygorystyczny - aby go otrzymać ubranie musi być wyprodukowane z minimum 95% włókien ekologicznych. Oprócz tego weryfikuje wszystkich partnerów z łańcucha produkcji. Dzięki temu mamy pewność, że produkt jest wykonany z poszanowaniem środowiska. Pozostałe certyfikaty, które warto zapamiętać to m.in. Fair Trade, GRS (Globalny Standard Recyklingu), EcoLabel, IFOAM (Międzynarodową Federację Rolnictwa Ekologicznego).
Eco-friendly
Dbając o środowisko wszyscy na tym wygrywamy. Rozważnie gospodarując zasobami, stosując przyjazne dla środowiska i człowieka metody obróbki, godziwie wynagradzając pracowników przyczyniamy się do powstania mody, która z szacunkiem podchodzi do źródła, z którego czerpie. O czystszym powietrzu, wodzie i glebie nie wspominając.
Autor: Paulina Nowak, www.kobietanaczasie.pl.
Komentarze